Giuseppe Cumbo
Addattat minn Charles B.Spiteri

Kitba ta’ Ronald Camilleri

Rakkont Ibbazat fuq Storja Vera
Kitba ta’ Ronald Bugeja

Żmien l-Assedju l-Kbir tal-1565. Niltaqgħu ma’ bosta personaġġi fit-taqbida ħarxa kontra t-Torok ta’ Turgut, Pjali Paxà, u Mustafa Paxà.

Kruċ il-Landier, ħuh Ċikwejra, Martha, xebba ta’ ħamsa u għoxrin sena, u l-Kappillan Dun Giannello, flimkien mal-pappagall tiegħu Buongiorno, iħallu Ħal Qormi biex huma wkoll ikunu fil-qalba tal-assedju fil‑Birgu.

Il-ġrajja mdemmija sewwa titħawwar bl-imħabba mistura ta’ tfajla maħruba mill-ħarem Tork ta’ Kanun Sulejman u l-ispjunaġġ ta’ Mahmoud, ġuvni Tork ta’ nisel Malti. U Bażilja, bint in-Nutar Moscato tal-Imdina, imwielda l-Greċja, kif jirnexxilha taqra x-xorti ta’ kull min tara quddiemha, inkluż ta’ de Valette?

Kif jgħinu lill-Kavallieri ta’ San Ġwann, speċjalment lill-Gran Mastru u ’l-Kavallier Romegas, f’din is-sħaba sewda fuq il-gżejjer tagħna?

Rumanz interessanti li jieħu lill-qarrejja fi ġrajja tassew imqanqla sat-tmiem tagħha.

Kitba ta’ Karmenu Mallia

– Il-Ħamsin Anniversarju mit-Tneħħija tal-Piena tal-Mewt f’Malta.

F’dan il-ktieb l-awtur Eddie Attard jesplora l-istorja tal-piena kapitali f’Malta, f’għeluq il-ħamsin anniversarju mit-tneħħija tagħha. Mill-forka li kienet tingħata fi żmien l-Ordni ta’ San Ġwann, l-awtur jelenka l-eżekuzzjonijiet tal-mewt fi żmien il-ħakma Ingliża, kif ukoll il-forka fil-ħabs ta’ Kordin. Attard jispjega wkoll it-tip ta’ dfin li kien isir għall-iġġustizzjati, li kien isir f’ċimiterji apposta viċin il-post tal-eżekuzzjoni. Jurina wkoll ir-rwol tal-bojja, li kien il-persuna li kien iwettaq l-att tat-tneħħija tal-ħajja fuq l-iġġustizzjati u jidħol f’dan ir-rwol fil-kuntest Malti. Jeżistu wkoll bosta leġġendi marbuta mal-piena tal-mewt, fosthom il-każ ta’ Ġużeppi Grech, ta’ Thomas Sweeney, u Nazzareno Abela fost l-oħrajn. L-ewwel tentattiv biex titneħħa l-piena kapitali kien fl-1965, u din tneħħiet għal kollox, minbarra f’ċerti eċċezzjonijiet, fl-1971.

Jgħidu li wegħda hija dejn sa ma tintradd… imma kemm huwa minnu dan? Sa mill-ewwel żminijiet tal-bniedem, dejjem hekk kienu, iwiegħdu u jroddu. Iżda biex dan iseħħ, min iwiegħed irid ikun żgur li dak li jwiegħed ikun tiegħu… ma tistax twiegħed dak li mhux taħt il-ħakma tiegħek!

F’din l-istorja naraw kif b’wegħda żbaljata, persuna kapaċi titfa’ f’qiegħ l-abbiss lil dawk ta’ madwarha u dan ħafna drabi jsir għall-kapriċċ tagħha. U jekk fin-nofs ikun hemm sigrieti suwed, biex tagħti dak li tkun wegħedt, tasal biex tagħmel kollox! Il-wegħda hija dejjem dejn, jgħaddi kemm jgħaddi żmien u fuq il-wegħda m’hemmx liġi… sakemm dak li twiegħed ma jaqax taħt il-liġi tan-natura… għax hemm, il-wegħda tinħall u terġa’ lura!

Kitba ta’ Monica Gatt

Il-futur tiegħi u dak tat-tarbija jinsabu mhedda!

Is-suspetti dejjem joktru. Ma nista’ nafda lil ħadd aktar, la lil ħuti Edward u Thomas, u aktar u aktar lil missieri li jobgħodni. Jemmen li kaġun tiegħi jinsab fuq siġġu tar-roti. Lanqas lil Koli, il-koka tagħna li tafna nitwieldu, ma nista’ nafda.

Koli taf is-sigrieti kollha ta’ din id-dar, dar li qisha kastell, maqtugħa għaliha. Mhux id-dar biss għandha s-sigrieti tagħha imma kull min jgħix fiha. Saħansitra ommi għandha s-sigrieti tagħha. Nitla’ kuljum naraha fit-turretta fejn hi magħluqa.

Min huwa dak il-barrani li jkun iħuf fl-inħawi? X’konnessjoni għandu ma’ ħija Edward?

Għalija mnalla jkun ix-xogħol fl-uffiċċju tagħna tal-Belt għax almenu hemm Frank li nista’ nafda. Jew sejra żball ukoll?

Fl-aħħar il-maltemp se jgħaddi u mhux biss insib il-bnazzi imma wkoll l-imħabba meta ma nkunx qiegħda nistennieha.

– Anna, tfajla tbigħ il-ġmiel, tiltaqa’ ma’ ġuvni gustuż u tieħu grazzja miegħu mill-ewwel. Mill-għada Anna qatt aktar ma rat lil wiċċu. Aktar tard saret taf li ħarġet tqila.
– Meta waslet biex ittemm it-tqala ltaqgħet ma’ Ġovann, armel li talabha tkun martu. Hi qaltlu li ma jkun ħadd jekk mhux dak li ħarġet tqila minnu. Ġovann tant ħa grazzja magħha li qabel infirdu qalilha biex jekk tbiddel fehmitha jew ikollha bżonn, tfittxu. Wara l-ħlas inqalgħu kumplikazzjonijiet li wasslu lil Anna tħalli din id-dinja. Saċerdot li assistieha waqt mewtha wegħedha li jaqtgħalha xewqitha u jmur Sqallija jfittex lil Ġovann u jitolbu jrabbi lit-tarbija.
– Tonio u martu ma kellhomx tfal u kienu jgħixu ma’ missieru. Huma ħaduha b’insult li jrabbu ’l din it-tarbija. Fl-aħħar inkixfu l-borom u Ġovann, missier Tonio, urieh il-provi kollha li dik it-tarbija ma kinitx barranija imma kienet demmhom stess.

Kitba ta’ Carmel Bianchi

…tax-xagħra li qridna,
u s-siġar li ħraqna,
tas-sħab li niġġisna,
u l-mewġ li dardarna;
tal-bhejjem imqattgħa,
u t-tfal li weġġajna,
tat-trabi li qtilna,
u l-kliem li ħammiġna
mhux biżżejjed
id-demm ta’ ġisimna.

“Tafu li omm it-tifel tiġri mal-irġiel?” staqsa s-Surmast. “Tafu li missieru ma kienx missieru?”
“U qatt ħsibtu xi jħoss tifel żgħir meta turih xbieha ta’ raġel imċaflas bid-demm, nofsu għarwien, bix-xewk iċarratlu l-ġilda ta’ rasu, u msammar ma’ salib?”
“Tafu kemm kellu l-wied u l-ħarrub għal qalbu qabel bnew kullimkien vilel?” staqsa mġħaddab wara ftit.
L-oħrajn iċċassaw iħarsu lejh.
“Għalhekk ġera d-demm,” qalilhom. “Għalhekk!”

Kitba ta’ Paul P. Borg

– Miktub minn Charles Flores u Tony Barbaro Sant

Ghaddew seba’ snin minn meta hareg Jinzlulek Ghasel, gabra ta’ aneddoti minn protagonisti f’oqsma differenti tas-socjetà Maltija, li nafu kemm nizlet tajjeb mal-qarrejja Maltin u Ghawdxin.

Dan it-tieni volum huwa x’aktarx l-aktar sequel li dam biex wasal fl-istorja tal-qari. Matul dan il-perjodu sfortunatament tlifna lil xi whud minn dawk li kienu wasslulna l-istejjer helwin, sikwit ferrieha, fl-ewwel volum. Il-vojt imtela minn kontributuri godda li, flimkien ma’ dawk li kienu nghaqdu maghna fl-ewwel edizzjoni, jaghmlu din l-edizzjoni wahda xejn inqas ecitanti – bukkett iehor ta’ aneddoti li ma tiqafx taqrahom qabel tispiccahom.

Jinzlulek Ghasel 2 ma jonqosx li bis-sehem ta’ daqstant personaggi jerga’ joffri l-opportunità lill-edituri biex, mid-dhul taghhom, jaghmlu donazzjoni lil wiehed mis-santwarji tal-annimali li ghandna x-xorti jkollna f’pajjizna.